600 gizon gazte

1936ko uda hasieran nork esango leuke gerrea hain hur egoala? Giroa nahasteta egoan, hori bai, baina gerrea, hainbesterako? Erretratu honeetako gazteek, seguruenik, ez.

Galdakaoko gazte talde bat, frontera joan baino lehen. 

Estatu kolpe frankistea garagarrilaren 18an izan zan. Espainiako armadako militar horreek ez eben ebezan euren asmoak bete, eta Espainia zatibitu egin zan. Hego Euskal Herrian ere gauza bera jazo zan.

Altxamendu militarreran ostean, alderdi politiko eta sindikatu guztien erantzuna ez zan bera izan; batzuek beste batzuek baino denpora gehiago behar izan eban Erepublikaren alde egiteko. Dana dala, garagarrila eta abuztu bitartean alderdi, talde zein sindikatuak euren unidade militarrak antolatzen hasi ziren. Bizkaianbere bai.

                                                                                                                  
Galdakaotik 600 bat gizon joan ziren frontera, Euskadiko Artxibo Historikoan topatutako agirien arabera. Gitxik euken esperientzia militarra. Asko eta asko gazte-gazteak ziren, 18 urte eskas eukezan gazteenek eta 45 zaharrenek.

Frontera joan orduko ohitura euken zan, antza danez, erretratua ataratea, herrian bertan; batailoian izena emondako beste kide batzuekaz, lagunekaz, auzokoekaz, etxekoekaz… Emakumeak be ageri dira batzuetan, batailoi edo konpainiaren izena daroan ikurriña eusten dabela.

Argazkian, batzuk serio, beste batzuk irriparrez; batek be ez daki zer dan gerrea, zer dan bonbardaketa bat, zer dan laguna alboan tiroz hilten ikustea, odolostutako gorpuak han eta hemen… Laster jakingo dabe.

Orain 80 urte Galdakaok 7.000 biztanle besterik ez zituen, 600 gizon gazteren faltea igarriko zan, beraz. Euretako batzuk ez ziran etxera bueltatu, ganera: frontean hil ziren, erbestera joan ziren... Galdakaora bueltatu ziren dan-danak, hori seguru, ez ziren erretratu honetako gazte alaiak.

Oharra: argazkiko pertsonetakoren bat ezagutzen badozu, edo zeozelango informazioa baduzu, esaiguzu: galdakaogogora@gmail.com

Eskerrik asko!

Testua: Nagore Ferreira Zamalloa – Galdakao Gogora

Argazkia: Juan Zamalloa Arriagaren familia

Testu hau Binke! aldizkariko 31. zenbakian argitaratu da, 2018ko urrian.